Osoba otyła nie jest grubasem

— Do niedawna ludzie otyli żyli wyłącznie w... Stanach Zjednoczonych. Czy w Polsce nie ma osób z tym problemem?

— Niestety już są. Niestety, ponieważ to znaczy, że i do nas zawitała ta groźna choroba cywilizacyjna. Otyłość została uznana przez Światową Organizację Zdrowia pierwszą globalną epidemią XXI wieku. Nie nowotwory, nie zawały serca mięśniowego, a właśnie otyłość. We wspomnianej w pytaniu Ameryce Północnej nie ma już ani jednego stanu, w którym nie byłoby ludzi otyłych. Mało tego, stanowią oni aż 1/3 mieszkańców tych stanów. To zatrważające dane. Przeprowadzone przez naukowców badania wykazują, że w Polsce taki poziom osiągniemy ok. 2030 roku, co oznacza, że za czternaście lat więcej niż 30 proc. Polaków to będą ludzie otyli.

— Czy problemem ludzi otyłych jest wyłącznie wysoka waga?

— Badania SOS przeprowadzone przez Skandynawów wykazały, że ludzie otyli żyją krócej od 8 do nawet 20 lat. Otyłość jest chorobą matką, która przyczynia się do powstawania wielu innych chorób, powikłań stanowiących duże zagrożenie dla zdrowia i życia.

— Jakie choroby może generować otyłość?

— Na przykład cukrzycę typu 2. Nieleczona cukrzyca po prostu zabija. Ludzie chorzy na cukrzycę tracą wzrok, tracą nogi (stopa cukrzycowa). Cukrzyca niszczy nerki, doprowadzając do ich niewydolności. Niszczy także serce, doprowadzając do niewydolności serca. Inne przykłady chorób to m.in. nadciśnienie tętnicze, zmiany zwyrodnieniowe stawów, bezdech senny — są to choroby, które, nieleczone, zagrażają życiu. Jeśli do tego dorzucę, że u osób otyłych o 7 proc. wzrasta ryzyko zachorowania na raka — to mamy pełny obraz tego, jakie spustoszenie w organizmie ludzkim robi choroba otyłościowa. Osoby otyłe, u których występują powyższe powikłania, zaczynają odwiedzać kolejnych specjalistów: diabetologa, kardiologa, pulmonologa, ortopedę itd. Mnożą się przyjmowane leki, rosną koszty leczenia. A przecież wystarczy zwalczyć przyczynę, czyli zająć się otyłością — chorobą matką. To ona jest źródłem wymienionych chorób. Okazuje się, że pacjent wyleczony z otyłości przestaje chorować na cukrzycę, ciśnienie wraca do normy, nerki i serce robią się wydolne.

— Jak można leczyć otyłość?

— Obecnie jedyną skuteczną metodą jest leczenie operacyjne. Operacje takie, których celem pierwotnym było jedynie obniżenie wagi ciała, nazywamy obecnie operacjami bariatrycznymi lub chirurgią metaboliczną ze względu na ich wpływ na metabolizm po operacji. Niestety, osoby otyłe najpierw próbują same się leczyć, stosują drakońskie diety, zażywają suplementy, które w cudowny sposób, bez żadnego wysiłku mają z człowieka „zrzucić” dziesiątki kilogramów. Zanim osoba otyła zdecyduje się na operację, przechodzi średnio osiemnaście terapii odchudzających. Dlaczego odchudzanie jest nieskuteczne? Mechanizm jest prosty. Kiedy chudniemy, to nasz organizm odczytuje to jako głodzenie, wyniszczenie. Zaczyna produkować w żołądku tzw. hormon głodu, czyli grelinę, który to hormon nakazuje organizmowi jeść. I zaczynamy jeść, w wyniku czego następuje efekt odbicia, waga wraca do wartości sprzed odchudzania i jeszcze dobija kilka kilogramów (efekt jojo). Dopiero po osiemnastym takim „odchudzaniu“ decydują się na leczenie operacyjne.

— Słyszę czasami opinię, że otyłość jest wynikiem słabej woli, że osoby otyłe nie potrafią sobie odmówić przyjemności jedzenia...

— Nie ma nic bardziej mylnego, niż twierdzenie, że osoby szczupłe są szczupłe, bo mają silną wolę, a osoby otyłe są grube, bo mają słaby charakter i dlatego dużo jedzą. Otóż sprawa wygląda tak, że osoby otyłe jedzą dużo więcej ponieważ są otyłe, a nie że są otyłe, bo dużo jedzą. Otyłość występuje wówczas, gdy ilość dostarczonej energii znacznie przewyższa jej zużycie przez organizm. Inaczej mówiąc, zachwiana zostaje równowaga między energią pozyskiwaną a traconą. Jeśli ktoś ma wagę prawidłową to ta równowaga układa się na poziomie 1500 a 2000 kalorii. Ale u osoby otyłej czy super otyłej ta równowaga może się ustawić na poziomie 5000 kalorii. Jeśli organizm otrzyma mniej niż 5000 kalorii odczyta to jako głodzenie, wydziela hormon głodu, który wręcz nakazuje organizmowi, aby jadł.

— Dlaczego osoby otyłe nie podejmują skutecznego leczenia lub podejmują je zbyt późno?

— Główną przyczyną jest brak wiedzy. Dotyczy to nie tylko społeczeństwa, ale także niektórych lekarzy pierwszego kontaktu. Przy chorobie otyłościowej nie wystarczy zalecić pacjentowi, żeby mniej jadł i więcej się ruszał. Poza tym nadal w naszym społeczeństwie choroba otyłościowa jest wulgaryzowana. Osoby otyłe są nazywane grubasami, a to sprawia, że zamiast walczyć, dążyć do wyleczenia, wycofują się. Warto więc podjąć akcje edukacyjne, które uświadomią Polakom, że otyłość jest chorobą taką samą jak każda inna choroba i jak każda inna choroba musi być leczona.
Bożena Kraczkowska