Pamiętajmy o chorych na alzheimera

Światowy Dzień Choroby Alzheimera obchodzony jest od 1994 r. na całym świecie. Według danych Komitetu Nauk Neurologicznych PAN w Polsce na otępienie choruje około 500 tys. osób, a 300 tys. z nich cierpi na alzheimera. Liczba ta stale rośnie. Choroba zazwyczaj ujawnia się u osób w wieku 60-65 lat. W jej efekcie dochodzi do stopniowego zanikania neuronów w mózgu. Proces ten postępuje bardzo szybko. Nawet połowa komórek nerwowych obumiera w ciągu 7-12 lat. Jej skutkiem jest stopniowa utrata pamięci i zdolności poznawczych.

W około 15-20 proc. choroba występuje genetycznie. Odpowiedzialne są za nią cztery geny zlokalizowane w czterech chromosomach jądra komórkowego. Winę ponosi również środowisko. Wpływ metali na organizm i niski poziom hormonów przyczynia się do rozwoju demencji. Mimo licznych badań lekarze ciągle nie poznali wszystkich źródeł alzheimera.

Najlepiej jest zbadany proces odkładania się amyloidu. Organizm produkuje białko APP, potrzebne do wzrostu i rozwoju komórki nerwowej. Nici tego białka są cięte przez enzymy na mniejsze części. Produktem ubocznym tego cyklu są niewykorzystywane, szkodliwe nici beta-amyloidu. Złogi tych nici skupiają się na powierzchni komórki nerwowej, co prowadzi do jej zaburzenia, a w konsekwencji do jej śmierci.

Proces ten dotyka szczególnie regiony mózgu odpowiedzialne za poznawanie, myślenie i tworzenie tzw. śladów pamięciowych. Stan chorych pogarsza również nadmiar kwasu glutaminowego, który wpływa na przekazywanie wiadomości.Do demencji prowadzić mogą także choroby naczyniowe, takie jak udar, wylew, zawał serca i inne dolegliwości kardiologiczne, a nawet wysokie ciśnienie czy cukrzyca.

W zależności od objawów, rozróżnia się trzy stadia choroby Alzheimera:
- Wczesny: następuje utrata świeżej pamięci, niemożność przyswajania i zapamiętywania nowych informacji, problemy językowe, czyli tzw. szukanie słów, zmiany nastroju i osobowości.
- Pośredni: dochodzi do całkowitej utraty zdolności zapamiętywania i odtwarzania nowych informacji. Nie zanika pamięć o dawnych wydarzeniach, ale jest ona upośledzona. Chorzy często są zagubieni, nie potrafią odnaleźć się we własnym domu, wędrują bezcelowo po nim. Zachowują się również nieprzyjaźnie w stosunku do otoczenia.
- Ciężki: zaburzone są nawet najprostsze czynności. Chorzy są niezdolni do chodzenia, nie potrafią sami jeść i połykać, nie mają kontroli nad zwieraczami. Z upływem czasu tracą zdolność mówienia, mają odleżyny. W końcowym stadium alzheimera, czyli w okresie 7-20 lat od początku choroby, chorzy zapadają w śpiączkę, podczas której umierają. Najczęściej z powodu infekcji.

Obecnie nie ma leków, które mogą w pełni wyleczyć chorobę, ale istnieją takie, które mogą złagodzić jej objawy. Do takich substancji należy donepezil, który nie dopuszcza do rozpadu acetylocholiny, czyli substancji biorącej udział w komunikowaniu się komórek nerwowych i procesach zapamiętywania. Pomocna jest również memantyna, która zmniejsza zbyt duże stężenia kwasu glutaminowego. Jednoczesne stosowanie obu tych substancji lepiej wpływa na poprawę zdolności umysłowych chorych niż tylko jednej z nich.